|
C/llaahi Yuusuf Axmed wuxuu ku
dhashay magaalada Gaalkacyo ee gobolka Mudug ee
dalka Soomaaliya sanadku markuu ahaa 1934tii,
wuxuuna ku ku biiray ciidamada qalabka sida
dabayaaqadii sanadkii 50aadkii.
C/llaahi Yuusuf Axmed wuxuu ka mid
ahaa saraakiishii dhinaca waxbarashada loogu qaaday
dalka Talyaaniga sanadkii 1957dii xilligii ay
Soomaaliya ku jirtay maamulkii maxmiyadda ee hoos
imanayay dalka Talyaaniga ee United Nations
Trusteeship of Italy.
Ka dib markii ay Soomaaliya
xornimada qaadatay, wuxuu ka mid noqday ciidamadii
xoogga dalka Soomaaliyeed Wuxuu ka qeybgalay
dagaalladii ay Soomaalidu la gashay dalka Ethiopia
sanadihii 1964tii & 1977dii, wuxuuna ku muteystay in
la siiyo bilad geesi.
Iskudaygii afgebigii dhiiggu ku
daatay sanadkii 1978dii ay saraakiil u dhalatay
gobollada Waqooyi Bari ee Soomaaliya isku dayeen in
ay ku afgembiyaan dowladdii madaxweyne Max’ed Siyaad
Barre wuxuu u baxsaday dalka Kenya ka dibna dalka
Ethiopia, halkaas ka bilaabay dhismihii urur la oran
jiray SODAF oo dagaal dhuumaaleysi ah la galay
dowladdaas.
C/llaahi Yuusuf Axmed wuxuu
hoggaaminayay ciidamadii 1984tii qabsaday magaalada
Balanballe ee gobolka Galguduud ee dalka Soomaaliya,
ka dibna halkaasi ka taagay calanka dalka
Ethiopia,taas oo sababtay in xabsiga loo taxaabo
sanadkii 1984tii ka dib markii uu ka biyo diiday
arrintaasi, sida ay ku doodeen xubnihii la
shaqeynayay isaga.
G/sare C/llaahi Yuusuf Axmed waxaa
xabsiga laga sii daayay ka dib markii la riday
dowladdii dalka Ethiopia ee uu hoggaamin jiray Col.
Misgistu Heylu Maryam sanadkii 1991dii markii ay
talada dalkaasi la wareegeen jabhaddii uu hoggaamin
jiray Atto Males Zenawi.
Waxyar ka dib markii xabsiga laga
sii daayay wuxuu dib u bilaabay dhaqdhaqaaqyadii
dhinaca siyaasadda, wuxuuna mar kale guddoomiye ka
noqday jabhaddii SSDF, wuxuuna sanadkii 1993dii ka
qeybgalay shirkii dib u heshiisiinta Soomaalida ee
lagu qabtay magaalada Addis Ababa ee dalka Ethiopia,
waxaana isla sanadkaasi heshiis loogu magacdaray
walaalaha Mudug kula saxiixday magaalada Muqdisho
Gen. Max’ed Faarax Ceydiid.
Sanadkii 1993dii wuxuu dagaal aad
u qaraar kula galay gobollada Waqooyi Bari
eePuntland ciidamadii ururkii Al-Ittaxaad,
dagaalkaas oo uu dhiig badani ku daatay isla
markaana ay guusha ku raacday ciidamadii uu
hoggaamiyay G/sare C/llaahi Yuusuf Axmed ee
jabhaddii SSDF.
Sanadkii 1995tii wuxuu magaalada
Muqdisho kaga qeybgalay shirkii dib u heshiisiinta
ee lagu qabtay guriga nabadda ee magaalada Muqdisho.
Shirkaas oo socday muddo gaaban ayaa haddana lagu
kala boobay, taas oo kama dambeystii taageerayaashii
Gen. Ceydiid ku sheegtay in uu yahay madaxweynaha
jamhuuriyadda Soomaaliya.
Sanadkii 1996dii wuxuu ka mid
noqday guddoomiyeyaashii kaltanka ee Golihii
Badbaadada Qaranka ee lagu dhisay magaalada Sodere
ee dalka Ethiopia. Sanadkii 1997dii wuxuu mar kale
ka qeybgalay shirkii dib u heshiisiinta ee lagu
qabtay magaalada Cairo ee dalka Masar oo isaga & S/Gaas
Aadan C/llaahi Nuur “Gabyow” ay isaga soo baxeen
gebagabadiisii.
Bishii August, sanadkii 1998dii G/sare
C/llaahi Yuusuf Axmed waxaa loo doortay
madaxweynihii maamul gobolleedka Puntland ee
Soomaaliya. Sanadkii 2001dii waxaa madaxweyne loo
doortay G/Sare Jaamac Cali Jaamac, taas oo sababtay
in C/llaahi Yuusuf xoog kaga qabsado maamulkaasi
isaga oo ay la socdaan ciidamo ka socda dalka
Ethiopia, wallow arrintaasi la beeniyay haddana.
Shirkii hoggaamiyeyaasha
Soomaalida uga furmay dalka Kenya sanadkii 2002 ee
socday ilaa 10kii bishii Oktoobar sanadkii 2004tii
ayaa loogu doortay in uu noqdo madaxweynihii
dowladdii KMG aheyd ee Soomaaliya.
Wax yar ka dib markii la doortay
shirkii ugu horreeyay ee uu uga qeybgalay magaalada
Addis Ababa wuxuu ku codsaday ciidamo gaaraya 20.000
oo askari oo ka socda dalalka Africa, taas oo muran
& xiisad weyni ka dhex abuurtay xubnihii golaha
baarlamaanka ee fadhigoodu ahaa magaalada Nairobi,
taas oo sababtay in gacanta ay isula tagaan una kala
jabaan 2 kooxood.
Doorashadii ka dib waxay dowladdii
uu madaxda ka ahaa u soo guurtay magaalada Jowhar ee
gobolka Shabeellada Dhexe halkaas oo uu guddoomiye
ka ahaa Max’ed Cumar Xabeeb “Max’ed Dheere” , ka dib
markii uu khilaaf xooggan soo kala dhexgalayna u
wareegay magaalada Baydhabo ee gobolka Bay, halkaas
oo xarun u aheyd illaa soo gelitaankii ciidamada
Ethiopia ee dalka Soomaaliya.
G/sare C/llaahi Yuusuf Axmed wuxuu
xilka madaxweynenimada dalka Soomaaliya Soomaaliya
iska casilay 29kii bishii December sanadkii 2008da,
ka dib markii uu khilaaf xooggan soo kala dhexgalay
isaga & ra’iisul wasaarihii xukuumaddii uu
hoggaaminayay G/Sare Nuur Xassan Xussein “Nuur Cadde”.
Isla
maalintii uu is casilay wuxuu dib ugu laabtay
magaalada Kaalgalcyo ee gobolka Mudug, halkaas oo uu
joogay illaa 20kii bishii January 2009ka, ka dibna
isaga & xubno ka tirsan qoyskiisa oo tiradooda lagu
sheegay 17 u duuleen dalka Yemen, halkaas oo la
sheegay in uu ka helay magangelyo siyaasadeed,
wuxuuna sanadkiiba mar booqasho dhinaca caafimaadka
ah ku tagaa dalka United Kingdom, halkaas oo horay
loogu qalay sanadihii 90aadkii.
|
